Υπάρχουν πολλά παραδείγματα
που επιβεβαιώνουν ότι οι δήμοι έχουν πρωτοστατήσει στην υλοποίηση όλης της
γκάμας της αντιλαϊκής πολιτικής των αστικών κυβερνήσεων και της Ευρωπαϊκής
Ενωσης.
Μπορεί να θυμηθεί κανείς το
χτύπημα των εργασιακών σχέσεων. Η λεγόμενη μερική απασχόληση της δεκαετίας του
'90, που σήμερα έχει εξελιχθεί σε «στρατιές συμβασιούχων», «κοινωνικές
συνεταιριστικές επιχειρήσεις», ξεκίνησε από τους δήμους με τη συμφωνία ΝΔ,
ΠΑΣΟΚ, ΣΥΡΙΖΑ.
Στην καταβολή από την
Τοπική Διοίκηση, δηλαδή από το λαό, 20 δισ. δρχ. στα τέλη της δεκαετίας του '90
για το «πρόγραμμα σύγκλισης» με αφορμή την είσοδο στην ΟΝΕ (έγινε με την
έγκριση των ίδιων δυνάμεων), μπορεί σήμερα να δει κανείς ομοιότητες με την
αποδοχή της μείωσης των λεγόμενων παρακρατημένων πόρων από τα 10 δισ. ευρώ στο
1,7 δισ. ευρώ.
Το γεγονός ότι οι δήμοι
γίνονται φορείς της αντιλαϊκής πολιτικής είναι αδιαμφισβήτητο και τα
παραδείγματα είναι πολλά. Παρ' όλα αυτά, αναρωτιούνται πολλοί: Μπορούν οι δήμοι
να πάρουν αποφάσεις σε θετική κατεύθυνση, υπέρ των συμφερόντων των λαϊκών
στρωμάτων; Δεν μπορούν να κάνουν τίποτα οι δήμοι και οι περιφέρειες σε αυτήν
την κατεύθυνση;
1. Δημοτικό Συμβούλιο, στο πλαίσιο του προγραμματισμού
προσλήψεων, αποφασίζει ομόφωνα πως θέλει 50 εργάτες καθαριότητας επειδή έχουν
λήξει οι συμβάσεις, 10 εργάτες πυρασφάλειας ως εποχικό προσωπικό, 10
βρεφονηπιοκόμους για τους 5 παιδικούς σταθμούς και 5 διοικητικούς υπαλλήλους,
σύνολο 75. Η απόφαση πηγαίνει για έγκριση στη Γενική Γραμματεία Αποκεντρωμένης
Διοίκησης για έλεγχο και επιστρέφει στο δήμο ως εξής: Εγκρίνονται μόνο 10
προσλήψεις και το Δημοτικό Συμβούλιο καλείται να τις κατανείμει όπως νομίζει. Ο
περιορισμός αυτός οφείλεται στο ότι η νομοθεσία επιτρέπει συγκεκριμένο αριθμό,
ούτε μία πρόσληψη παραπάνω. Η τελική κατανομή για τις προσλήψεις προσωπικού
καταλήγει στο Δημοτικό Συμβούλιο ως εξής: 8 εργάτες καθαριότητας, 2 εργάτες
πυρασφάλειας, 0 βρεφονηπιοκόμοι και 0 διοικητικό προσωπικό. Αρα, μείωση του
αριθμού των νηπίων και λειτουργία παιδικών σταθμών τέλη Νοέμβρη.
2. Ο δήμος προχωρά σε κατάσχεση χρημάτων από τραπεζικό
λογαριασμό συνταξιούχου για οφειλή από απλήρωτα τέλη αποχέτευσης. Το Δημοτικό
Συμβούλιο, κάτω από την πίεση εκλεγμένων της «Λαϊκής Συσπείρωσης» και της
οικογένειας του συνταξιούχου, αποφασίζει ομόφωνα να «παγώσει» τις διαδικασίες
κατάσχεσης χρημάτων από τον τραπεζικό λογαριασμό. Η απόφαση ισχύει. Μόνο που η
ταμειακή υπηρεσία του δήμου συνεχίζει προχωρώντας στην κατάσχεση και του
υπόλοιπου ποσού από το λογαριασμό του. Στο Δημοτικό Συμβούλιο ο αντιδήμαρχος Οικονομικών
και ο δήμαρχος αναφέρουν ότι δεν μπορεί να γίνει διαφορετικά, αφού, σύμφωνα με
το νόμο, εάν ένα χρέος που έχει βεβαιωθεί από τον αρμόδιο υπάλληλο δεν
εισπραχθεί και μέσω κατάσχεσης, τότε το ποσό του χρέους καταλογίζεται στον
υπάλληλο και το πληρώνει από την τσέπη του.
3. Δημοτικό Συμβούλιο αποφασίζει την κατάργηση των
τροφείων στους παιδικούς σταθμούς. Ομως, το Νομικό Πρόσωπο, που είναι
οργανισμός του δήμου αρμόδιος για τους παιδικούς σταθμούς, δεν υλοποιεί την
απόφαση, αφού, σύμφωνα με το νόμο, οι αποφάσεις του Δημοτικού Συμβουλίου δεν
είναι δεσμευτικές για το Νομικό Πρόσωπο. Την υπόδειξη στο Νομικό Πρόσωπο ότι
μπορεί να μην υλοποιήσει την απόφαση κάνει ο επίτροπος του Ελεγκτικού
Συνεδρίου, κρατικός υπάλληλος που ελέγχει τις δαπάνες.
4. Δημοτικό Συμβούλιο αποφασίζει ομόφωνα την απαλλαγή
από δημοτικά τέλη και φόρους για κατηγορίες δημοτών που αποδεδειγμένα έχουν
οικονομικό πρόβλημα. Η απόφαση δεν εγκρίνεται από τις παραπάνω βαθμίδες
διοίκησης του κράτους, επειδή δεν έχουν υλοποιηθεί οι τρίμηνες προβλέψεις του
προϋπολογισμού του δήμου και επειδή τα κριτήρια που βάζει ο νόμος για το ποιοι
θεωρούνται άποροι, πολύτεκνοι κ.λπ. δεν έχουν τηρηθεί. Αρα, ο δήμος πρέπει να
βρει από αλλού έσοδα για να απαλλάξει αυτές τις κατηγορίες από τα δημοτικά τέλη
και τους φόρους, δηλαδή από τους δημότες.
5. Δημοτικό Συμβούλιο αποφασίζει ομόφωνα να εκτελέσει
αντιπλημμυρικά έργα ή να χτίσει ένα σχολείο και να εντάξει το έργο στο ΕΣΠΑ για
να πάρει τη σχετική χρηματοδότηση. Παίρνει την απόφαση και αρχίζει να περιμένει
την ένταξη στο ΕΣΠΑ. Την ίδια στιγμή, ο ίδιος δήμος εντάσσει στο ΕΣΠΑ έργο που
αφορά κατασκευή ποδηλατόδρομου κατά μήκος της παραλιακής ζώνης στην Αττική.
Εγκρίνεται από τους αρμόδιους κρατικούς φορείς το έργο του ποδηλατόδρομου, αλλά
το έργο της κατασκευής του σχολείου καθυστερεί και στο τέλος δεν εγκρίνεται.
Για να ξαναγίνει αίτηση ένταξης στο ΕΣΠΑ πρέπει να περάσουν αρκετοί μήνες. Η
υπόθεση του σχολείου για το οποίο μιλάμε εκκρεμεί εδώ και πολλά χρόνια...
Τι δείχνουν
τα παραπάνω;
-- Οι δήμοι και οι
περιφέρειες ως φυσική συνέχεια του κεντρικού κράτους, ως κομμάτι του κρατικού
μηχανισμού παίζουν έναν πολύ συγκεκριμένο ρόλο. Βεβαίως, στα παραδείγματά μας
πήραμε τις ...ιδανικές συνθήκες, ότι δηλαδή η απόφαση πάρθηκε ομόφωνα. Τα
τελευταία χρόνια τέτοιες περιπτώσεις πληθαίνουν, όχι γιατί ξαφνικά οι
εκλεγμένοι της ΝΔ ή του ΠΑΣΟΚ, διάφοροι δήθεν ανεξάρτητοι και ακομμάτιστοι
άλλαξαν μυαλά. Ετσι κι αλλιώς αυτές οι αστικές δυνάμεις δεν έχουν πρόβλημα να
παίρνουν τέτοιες αποφάσεις, γιατί τους ενδιαφέρει η Τοπική Διοίκηση να παίξει
το ρόλο ως μαξιλάρι απορρόφησης της αγανάκτησης για την αντιλαϊκή πολιτική, ενώ
γνωρίζουν βέβαια ότι αυτές οι αποφάσεις δε θα υλοποιηθούν. Ετσι και το λαό
χειραγωγούν και την αστική πολιτική εφαρμόζουν. Καταμερισμός ρόλων στους
μηχανισμούς του αστικού κράτους υπάρχει έτσι κι αλλιώς, όπως υπάρχει και
σχετική αυτοτέλεια που εξυπηρετεί το βασικό προσανατολισμό και τη στρατηγική
της αστικής εξουσίας.
-- Τη λειτουργία του
Δημοτικού και Περιφερειακού Συμβουλίου με αυτήν της κυβέρνησης, του αρμόδιου
υπουργείου και της Γενικής Γραμματείας Αποκεντρωμένης Διοίκησης πρέπει να την
δούμε ως ενιαία λειτουργία. Και αυτό παρά το γεγονός ότι σε επίπεδο Δημοτικού
Συμβουλίου εμφανίζεται αρχικά μια απόφαση που δείχνει να έχει διαφορετική
κατεύθυνση από αυτό που τελικά υλοποιείται. Τοπικές Διοικήσεις αξιοποιούν το
πραγματικά ασφυκτικό θεσμικό πλαίσιο ως άλλοθι αφενός για να διαπαιδαγωγούν το
λαό στην έκπτωση των αναγκών του αφετέρου στη λογική της διαχείρισης εντός
βεβαίως των πλαισίων του συστήματος. Αλλωστε, δεν θα μπορούσε να λειτουργήσει
αλλιώς η Τοπική Διοίκηση αφού είναι κομμάτι του αστικού κράτους με
συγκεκριμένες, ξεχωριστές αρμοδιότητες. Αυτό το θεσμικό πλαίσιο ορίζεται από
την τάξη που έχει στα χέρια της την εξουσία, από το κεφάλαιο και το πολιτικό
του προσωπικό.
-- Οσοι υπόσχονται ότι
μπορούν να αξιοποιήσουν τους δήμους για να εφαρμόσουν φιλολαϊκή πολιτική, χωρίς
σύγκρουση με το ίδιο το αστικό κράτος, την πολιτική των αστικών κυβερνήσεων,
την πολιτική της Ευρωπαϊκής Ενωσης, τη στρατηγική του κεφαλαίου, κοροϊδεύουν
τον κόσμο. Γιατί και η πείρα δείχνει ότι ανεξάρτητα από προθέσεις, η Τοπική
Διοίκηση έχει από τη φύση της αντεργατική, αντιλαϊκή αποστολή, οι όποιες
δυνατότητες να μπουν - έστω - εμπόδια στην αντιλαϊκή επίθεση είναι
περιορισμένες... Αυτό βέβαια δεν σημαίνει ότι οι εργαζόμενοι πρέπει να κάθονται
άπραγοι. Ο λαός πρέπει να διεκδικεί καλύτερους όρους για τη ζωή του, και αυτό
πρέπει να γίνεται με μέτωπο αγώνα απέναντι και στο δήμο ή την περιφέρεια και
στην κυβέρνηση. Αυτή η διεκδίκηση με τέτοιους όρους είναι προϋπόθεση για να
μπαίνουν εμπόδια στην αντιλαϊκή πολιτική και της Τοπικής Διοίκησης και να
υπάρξουν και ορισμένες επιμέρους κατακτήσεις. Ο λαός δεν πρέπει να αποδεχτεί τη
λογική της «ασφυκτικής νομοθεσίας» και του «νομικού πλαισίου που δεν μπορεί να
ξεπεραστεί».
-- Η πολιτική της
ΕΕ επηρεάζει αποφασιστικά το ποια έργα υποδομής θα γίνουν με βασικό κριτήριο
την εξυπηρέτηση της κερδοφορίας του κεφαλαίου. Στο παράδειγμά μας, ο
ποδηλατόδρομος είχε κόστος κατά 50% μικρότερο από το σχολείο και εγκρίθηκε
γρήγορα. Το ίδιο όμως θα γινόταν εάν ήταν ένα έργο αστικής ανάπλασης ή ένα
γήπεδο (γκολφ κ.λπ.) ακριβώς επειδή αυτό το έργο θα διευκόλυνε την
επιχειρηματική δραστηριότητα στους τομείς του τουρισμού και του επισιτισμού,
που έχουν μεγάλη ανάπτυξη στη συγκεκριμένη περιοχή. Από την άλλη το σχολείο ή
το αντιπλημμυρικό έργο έχει μεγαλύτερο κόστος και δεν είναι ανταποδοτικό, δεν
φέρνει έσοδα. Χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν εγκρίνονται και τέτοια έργα. Οι
προτάσεις στο πλαίσιο του ΕΣΠΑ αξιολογούνται και αποφασίζονται στο πλαίσιο
συγκεκριμένων κατευθύνσεων της ΕΕ και με γνώμονα κατά πόσο το έργο διευκολύνει
το κεφάλαιο.
* * *
Υπάρχουν πολιτικές δυνάμεις
και δυνάμεις στην Τοπική Διοίκηση (π.χ. «Πρωτοβουλία των 5», ΣΥΡΙΖΑ) που
ισχυρίζονται πως μπορεί να λυθεί το πρόβλημα στο πλαίσιο μιας συνολικής
μεταρρύθμισης του διοικητικού συστήματος της χώρας, στο πλαίσιο των απαραίτητων
αλλαγών του «Καλλικράτη». Τι εννοούν δηλαδή; Μήπως ότι εάν σταματήσει να
υπάρχει ο γγ Αποκεντρωμένης Διοίκησης ή ο επίτροπος του Ελεγκτικού Συνεδρίου,
ξαφνικά η Τοπική Διοίκηση θα μοιράζει λεφτά στους άπορους, δουλειές στους
ανέργους, θα χαρίζει τα τροφεία στους παιδικούς σταθμούς, θα καταργεί τα
ανταποδοτικά τέλη και τους φόρους, θα προσληφθεί προσωπικό για τα προγράμματα
Πρόνοιας, θα γεμίσει η χώρα με συνεργεία προσεισμικού ελέγχου των σχολείων, θα
υπάρξει οργασμός αντιπλημμυρικών έργων και θα γίνουν γήπεδα για να αθλούνται οι
νέοι;
Ας θυμηθούμε:
Αστικές πολιτικές δυνάμεις
(π.χ. ΝΔ, ΠΑΣΟΚ) ζητούσαν πριν την εφαρμογή του «Καποδίστρια» την κατάργηση των
διορισμένων νομαρχών που έπαιζαν περίπου τον ίδιο ρόλο με αυτόν του γγ
Αποκεντρωμένης Διοίκησης. Οι διορισμένοι νομάρχες καταργήθηκαν στα μέσα της
δεκαετίας του '90 και θεσπίστηκε η αιρετή Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση, καθιερώθηκε
όμως ο διορισμένος από το κράτος περιφερειάρχης. Και πάλι αστικές πολιτικές
δυνάμεις ζητούσαν μετά από μερικά χρόνια την κατάργηση των διορισμένων
περιφερειαρχών που έπαιζαν το ρόλο του ελεγκτή. Από το 2011 καταργήθηκαν και οι
διορισμένοι περιφερειάρχες, καθιερώθηκε η αιρετή Περιφερειακή Διοίκηση και
ορίστηκε από το κράτος ο διορισμένος γενικός γραμματέας Αποκεντρωμένης
Διοίκησης. Σε κάθε αστική διοικητική μεταρρύθμιση πάντοτε υπήρχε ένας βαθμός
ελέγχου δήμων και περιφερειών από το κεντρικό κράτος. Αυτές οι αλλαγές όχι μόνο
δεν βελτίωσαν την κατάσταση αλλά, αντίθετα, οδηγούσαν σε πιο αντιδραστική
κατεύθυνση. Δεν αποκλείεται, δε, σε μια πορεία μια αστική κυβέρνηση ή μια
κυβέρνηση αστικής διαχείρισης να καταργήσει τον γραμματέα και να αντικατασταθεί
από κάτι άλλο. Η ουσία όμως δεν θα αλλάξει.
* * *
Απέναντι σε αυτή την
κατάσταση και μπροστά στις επικείμενες εκλογές (ευρωεκλογές, τοπικές,
βουλευτικές, όποτε κι αν γίνουν) το κριτήριο ψήφου για τους εργαζόμενους, τις
λαϊκές οικογένειες, πρέπει να είναι ενιαίο. Ο ρόλος που παίζει η Τοπική
Διοίκηση, η υλοποίηση της πολιτικής της ΕΕ και της κυβέρνησης, είναι κριτήριο
για να δει ο εργαζόμενος τι στάση πρέπει να κρατήσει. Η πολιτική ΕΕ - αστικών
κυβερνήσεων που υλοποιείται μέσα από την Τοπική Διοίκηση είναι ενιαία και
επηρεάζει την καθημερινότητα των εργαζομένων, των οικογενειών τους. Κριτήριο
ψήφου είναι η αναγκαιότητα ισχυρής εργατικής - λαϊκής αντιπολίτευσης παντού.
Γι' αυτό απαραίτητη προϋπόθεση είναι η ισχυροποίηση του ΚΚΕ και μπροστά στις
εκλογές για την Τοπική Διοίκηση, την Ευρωβουλή και στο μέλλον για τη Βουλή.
Από το Ριζοσπάστη της 16/3/2014
